Nghiện thuốc lá là một vấn đề sức khỏe cộng đồng tại Việt Nam với hơn một nửa nam giới hút thuốc. Nghiện thực thể, tâm lý và hành vi là ba thành tố cấu thành nên nghiện thuốc lá. Dấu hiệu của những người nghiện thuốc lá nặng
Nghiện thuốc lá là gì?
Ai cũng biết “Hút thuốc lá có hại cho sức khỏe” và “Cai thuốc lá có lợi cho sức khỏe”. Thế nhưng người ta vẫn tiếp tục hút, đó là do người hút thuốc lá đã trở nên “lệ thuộc” hay “nghiện”.
Nghiện thuốc lá bao gồm lệ thuộc thực thể vào chất nicotine có trong thuốc lá; lệ thuộc tâm lý và hành vi đối với hành vi hút thuốc lá. Dấu hiệu của những người nghiện thuốc lá nặng
Nghiện thực thể: chất nicotine tác động lên quá trình hoạt động của hệ thống thần kinh làm người hút thuốc lá có cảm giác hưng phấn, giảm lo lắng, tăng khả năng tập trung .v.v. Khi cai thuốc, người nghiện hút thuốc lá cảm thấy buồn bã, lo lắng, bứt rứt, mất ngủ, khó tập trung, vật vã vì hệ thần kinh của họ đã quen với nồng độ nicotine trong máu cao. Những triệu chứng xuất hiện khi cai thuốc lá được gọi là hội chứng cai thuốc lá, hội chứng cai thuốc này là một trong những nguyên nhân khiến tỷ lệ tự cai thuốc thành công thấp.
Nghịện tâm lý: người hút thuốc lá có những quan điểm lệch lạc về thuốc lá, họ không nhìn thuốc lá dưới khía cạnh gây hại cho sức khỏe, ngược lại nhìn nhận thuốc lá như là một biểu tượng của sự “trưởng thành”, “nam tính”, “sành điệu”.
Nghiện hành vi: hành vi hút thuốc lá đã trở nên một thói quen, một phản xạ có điều kiện được củng cố bằng hình thức lập đi lập lại qua nhiều năm tháng. Đối với một số người cứ mỗi khi uống cà phê, sau bữa ăn, khi gặp gỡ bạn bè là hút thuốc lá; đối với một số người khác, việc luôn cầm một điếu thuốc trên tay đã trở thành một thói quen khó bỏ, hành vi đốt điếu thuốc lá ở học đã trở nên hoàn toàn tự động, không đòi hỏi phải suy nghĩ cũng như là hành vi đi xe đạp đối với rất nhiều người biết đi xe đạp.
Dấu hiệu của những người nghiện thuốc lá nặng
Triệu chứng lâm sàng của nghiện thuốc lá bao gồm: ham muốn thuốc lá mãnh liệt không thể cưỡng lại được, hội chứng dung nap thuốc lá và hội chứng cai thuốc. Được biết, các trắc nghiệm lâm sàng giúp chẩn đoán nghiện thuốc lá bao gồm: trắc nghiệm Fagertrom, HAD, O-Mat và xét nghiệm giúp chẩn đoán mức độ nghiện thuốc là đo nồng độ CO trong hơi thở ra. Dấu hiệu của những người nghiện thuốc lá nặng
Theo Hiệp hội Tâm thần Hoa Kỳ (APA), người hút thuốc có ít nhất 3 trong 7 tiêu chuẩn dưới đây kéo dài trong ít nhất tháng là người nghiện thuốc lá:
- Số điếu thuốc hút mỗi ngày càng ngày càng tăng
- Khi điếu thuốc hoặc cai thuốc cảm thấy bứt rứt, khó chịu, buồn bực, cáu gắt, khó tập trung,…và các khó chịu này mà khi hút thuốc trở lại
- Hút lâu và nhiều hơn so với dự kiến. Cụ thể, người hút thuốc chỉ định hút trong thời gian công việc hoặc đời sống đang nhiều căng thẳng, định khi giải quyết xong căng thẳng sẽ không hút nữa những giải quyết xong rồi vẫn tiếp tuc hút hay định hút ở ngoài đường không thôi không hút ở nhà trước mặt con cái những về nhà có lúc thèm mà vẫn hút…
- Muốn và từng thử cai thuốc lá nhiều lần nhưng chưa thành công
- Dành nhiều thời gian cho việc tìm kiếm và hút thuốc lá. Ở Việt Nam, có thể mua và hút thuốc ở bất cứ đâu, nên tiêu chí này ít được thấy rõ nhung biểu hiện của tiêu chí này là người nghiện lúc nào cũng mang theo thuốc lá bên mình
- Giảm hoặc từ bỏ các hoạt động xã hội vì hút thuốc lá. Do người Việt Nam hút thuốc lá ở mọi lúc, mọi nơi nên tiêu chí này cũng không biểu hiện rõ, biểu hiện cụ thể của tiêu chí này đó là khi hút thuốc ở những nơi bị cấm hút thuốc như bệnh viện, công sở, sân bay…
- Vẫn tiếp tục hút dù biết thuốc lá có hại hoặc đã bị những tác hại do thuốc lá gây ra như: bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, co thắc ngực, đàn ông yếu sinh lý, phụ nữ bị sẩy thai hay sinh non, hay trong nhà có người thân bị hen, khò khè khi ngửi thấy mùi thuốc lá…
Xem thêm: Cơ thể lệ thuộc nicotine như thế nào?